Birinci 10 Yıl (2010 – 2020)
Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği, toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısının yaygınlaşması, kadınların ve kız çocukların güçlenmesi amacıyla 2008 yılında kuruldu. Çocuk evliliklerinin önlenmesi ve kız çocukların insan haklarının korunup geliştirilmesini hedefleyen ilk kapsamlı projesini 2010-2013 yılları arasında Sabancı Vakfı’nın desteğiyle hayata geçirdi; ilkinde 54 ilde 20 binden fazla kız çocukla toplantılar, ikincisinde Konya’da kamu idaresinin önleme zinciri oluşturmasına yönelik atölyeler, üçüncüsünde ise Asya ve Afrika’da dört ülkede saha ziyaretleri olmak üzere üç aşamalı bir program yürüttü.
Bu süreçte; 11 kentte 50 sivil toplum örgütü ve üniversite biriminden oluşan Çocuk Evliliklerine Son Platformunu kurdu ve ardından halihazırda 100 ülkede 1400 sivil toplum örgütünün temsil edildiği Girls Not Brides adlı küresel savunuculuk ağına Türkiye’den ilk üye olarak katıldı. Bu çalışmaların kazanımları, 2020 yılına kadar Uçan Süpürge Derneği’nin kız çocukların insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiyle çocuk evliliklerinin önlenmesi temalı sayısız çalışma yürütmesine altyapı oluşturdu.
2017 yılında Küresel Kadın Fonu’nun desteğiyle Ürdün’e bir çalışma ziyareti gerçekleştirdi, 2018’de Malezya’da 70 ülkeden çocuk evlilikleriyle mücadele alanında çalışan 500 örgütle birlikte atölye çalışmalarına katıldı.
Dernek, 2018-2020 yılları arasında UN Women ve AB desteğiyle “Kızlar Okulda Gelecekleri Güvende” başlıklı projeyle Suriyeli kız çocukların evlilikten korunması için eğitimde kalması hedefiyle babalar ve öğretmenlerle eğitimler yürüttü. COVID-19 pandemisinde, afet/kriz/salgınların çocuk yaşta evlilikleri nasıl etkilediğine kafa yordu ve bu sürecin kazanımlarından yararlanarak ikinci 10 yıl için bir çerçeve program hazırlamayı planları arasına aldı
İkinci 10 Yıl (2020 – 2030)
Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği, çocuk evlilikleriyle mücadele odaklı çalışmalarını ikinci on yıla bir program dahilinde taşıma ihtiyacı duydu ve “Çocuk Yaşta Evliliklerle Mücadele Savunuculuk Programı”nı tasarlamaya başladı. Bunun ilk adımları için iki girişimde bulundu: UNFPA ve Sivil Toplum Geliştirme Merkezi’nin Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evliliklerin Önlenmesi Destek Programı’na başvurdu ve desteklenmeye hak kazandı. Bu kapsamda yürütülen “Çocuk Yaşta Evliliklerle Mücadele: Değişen Dinamikler, Yeni Araçlar” projesi Ağustos 2023’te başladı ve Ocak 2024’te tamamlandı.
Program kapsamında yürütülen ikinci proje Eşit Haklar için İzleme Derneği ve HURIDOCS ortaklığında “İzleme ve Savunuculuk Ortaklıkları Yoluyla Türkiye’deki Dezavantajlı Grupların Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklarının Desteklenmesi Projesi” alt hibe programından alınan destekle Kasım 2023’te başladı. “6 Şubat Kahramanmaraş Merkezli Depremlerin Bir Hak İhlali Olan Çocuk Yaşta Evliliklere Etkisi” adlı bu proje İzmir’de Romanlar Gençlik Kültür ve Araştırma Derneği ve Adana’da Kadına Özgürlük ve Eşitlik Derneği işbirliğiyle devam ediyor.
“Çocuk Yaşta Evliliklerle Mücadele Savunuculuk Programı” küresel kalkınma gündeminin sonuçlarının alınacağı 2030 yılına kadar fon destekli projelerle ve Uçan Süpürge Derneği’nin öz kaynaklarıyla yürüteceği iletişim faaliyetleriyle ülke içinde ve dışında devam edecek.
Programın amacı;
- Çocuk yaşta evliliklerin değişen dinamiklerini anlamak (iklim değişikliği, afet/salgın, göç ve yerinden edilme gibi krizler)
- Çeşitlenen mücadele araçlarını yaygınlaştırmak (dijital nesil)
- Kesişim alanlarında bu sorunun görünümüne dair bilgi ve veri üretmek (Roman, mülteci, engelli, LGBTİ+ toplumlarında çocuk yaşta/erken/zorla evlilikler)
Bu amaçlarla; kalkınma gündeminin hedefleriyle paralel izleme ve iletişim çalışmaları, toplum temelli faaliyetler, uluslararası insan hakları mekanizmalarına raporlama, kız çocukların çok yönlü güçlenmesine yönelik projeler vb. çalışmalar gerçekleştirecek.